Mộ chum gỗ nắp trống đồng Phú Chánh
Tên gọi: Mộ chum gỗ nắp trống đồng Phú Chánh
Quyết định công nhận bảo vật: số 1821/QĐ-TTg ngày 24/12/2018
Hiện đang lưu giữ và trưng bày tại: Bảo tàng tỉnh Bình Dương
Phát hiện: Cuối năm 1998, ông Nguyễn Văn Cường, ngụ tại ấp 6, xã Vĩnh Tân đã tìm thấy một mộ táng chum gỗ nắp trống đồng trên một mảnh ruộng thuộc ấp Phú Bưng, xã Phú Chánh, huyện Tân Uyên (nay thuộc xã Tân Uyên), tỉnh Bình Dương. Mộ táng này được tìm thấy dưới độ sâu cách mặt ruộng khoảng 1,8 - 2,5m.
Ngay khi được phát hiện Trung tâm Nghiên cứu Khảo cổ học thuộc Viện Khoa học Xã hội tại Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với Bảo tàng tỉnh Bình Dương đã đào thám sát tại vị trí phát hiện trống đồng theo hướng dẫn của ông Nguyễn Văn Cường, thu được một chum gỗ còn nguyên vẹn và một số di vật khác nằm trong lòng chum theo hình thức vật tuỳ táng như dao dệt bằng gỗ, trục dệt, một số đồ gốm và 01 gương đồng. Trống đồng làm nắp ở đây có ký hiệu trống Phú Chánh II, chum có ký hiệu chum số 2, do ở di tích này đã phát hiện 05 chum gỗ và 02 trống đồng, trong đó chum 1 cùng với trống Phú Chánh I đã bị hư hại nặng.
Niên đại: Thế kỷ II - I trước Công nguyên; niên đại này dựa trên kết quả phân tích niên đại C14 2.100 ± 40 năm của mẫu lấy từ chum gỗ và dựa trên đồ chôn theo, đặc biệt là gương đồng.
Kích thước:
Quyết định công nhận bảo vật: số 1821/QĐ-TTg ngày 24/12/2018
Hiện đang lưu giữ và trưng bày tại: Bảo tàng tỉnh Bình Dương
Phát hiện: Cuối năm 1998, ông Nguyễn Văn Cường, ngụ tại ấp 6, xã Vĩnh Tân đã tìm thấy một mộ táng chum gỗ nắp trống đồng trên một mảnh ruộng thuộc ấp Phú Bưng, xã Phú Chánh, huyện Tân Uyên (nay thuộc xã Tân Uyên), tỉnh Bình Dương. Mộ táng này được tìm thấy dưới độ sâu cách mặt ruộng khoảng 1,8 - 2,5m.
Ngay khi được phát hiện Trung tâm Nghiên cứu Khảo cổ học thuộc Viện Khoa học Xã hội tại Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với Bảo tàng tỉnh Bình Dương đã đào thám sát tại vị trí phát hiện trống đồng theo hướng dẫn của ông Nguyễn Văn Cường, thu được một chum gỗ còn nguyên vẹn và một số di vật khác nằm trong lòng chum theo hình thức vật tuỳ táng như dao dệt bằng gỗ, trục dệt, một số đồ gốm và 01 gương đồng. Trống đồng làm nắp ở đây có ký hiệu trống Phú Chánh II, chum có ký hiệu chum số 2, do ở di tích này đã phát hiện 05 chum gỗ và 02 trống đồng, trong đó chum 1 cùng với trống Phú Chánh I đã bị hư hại nặng.
Niên đại: Thế kỷ II - I trước Công nguyên; niên đại này dựa trên kết quả phân tích niên đại C14 2.100 ± 40 năm của mẫu lấy từ chum gỗ và dựa trên đồ chôn theo, đặc biệt là gương đồng.
Kích thước:
- Chum: Cao 61cm; đường kính miệng 46-50cm; sâu lòng 54cm; đường kính bụng 68cm; đường kính lòng đáy 52cm; dày đáy 7cm; đường kính đáy 22cm
- Trống: Đường kính mặt 47,5cm; đường kính chân đế 44cm, cao 40cm.
Chum gỗ
Được đục từ đoạn gỗ theo thớ ngang của một gốc cây bằng gỗ có đường kính lớn hơn 100cm, có nhiều đường vân gỗ tròn đồng tâm. Chum có miệng tròn đều, vành miệng đục vát xiên, tạo một mặt phẳng hướng tâm. Mặt ngoài chum được gọt đẽo, dáng xiên và nở rộng dần ở phần tiếp xúc giữa thân và đáy. Ở góc của đáy có đục một lỗ thủng có kích thước 4cmx5cm. Theo các nhà nghiên cứu, người Phú Chánh cổ đã sử dụng các loại công cụ kim loại có lưỡi rộng và sắc để tạo hình chum.
Trống đồng
Mặt trống: Ở tâm có hình ngôi sao 10 cánh nhọn đầu, xen giữa các cánh sao trang trí hoa văn hình lông công cách đều, cùng với hoa văn hình chữ V ngược lồng nhau, trong một hình tròn giới hạn bởi hai đường chỉ chìm nổi. Tiếp đến là tám băng hoa văn trang trí: băng 1 những đường gãy góc giống hình chữ N lồng nhau và lặp lại tạo thành băng tròn, xen kẽ là những hình tam giác nổi; băng 2, 7 hoa văn vòng tròn có chấm ở giữa; băng 3, 6, 8 hoa văn đường kẻ song song dạng răng lược, băng 4 những đường kẻ song song cách đều nhau, gấp khúc thành những hình thoi lồng nhau và nối tiếp; băng 5 sáu con chim bay ngược chiều kim đồng hồ.
Tang trống: hoa văn bố cục theo khung, mỗi khung chia làm 2 tổ hợp.
Lưng trống trang trí 06 ô cách đều theo chiều dọc, nằm đối xứng qua tâm.
Trống có 4 quai kép, trên trang trí hoa văn dây tết, bề mặt cong hình mui thuyền.
Mộ chum gỗ nắp trống đồng là cứ liệu nghiên cứu lịch sử của vùng đất Bình Dương nói riêng và Nam Bộ nói chung. Cư dân cổ ở đây đã có kỹ thuật đục đẽo gỗ điêu luyện, cho thấy sự phát triển khá cao của nghề thủ công chế tác gỗ trong cộng đồng này. Việc sử dụng trống đồng làm nắp đậy , “quan tài” bằng chum gỗ còn thể hiện sự giàu có và quyền lực của một số cá nhân trong cộng đồng nơi đây trong quá khứ và đồng thời phản ánh sự trù phú của một vùng đất.
Táng thức này thể hiện sự giao lưu văn hoá giữa các vùng miền, giữa các nền văn hóa cổ đại ở Việt Nam. Mộ chum gỗ có hình thức tương đồng với mộ chum gốm của văn hoá Sa Huỳnh và trống đồng thuộc loại hình trống Đông Sơn.
Mộ chum gỗ nắp trống đồng là hiện vật đặc biệt, quý hiếm và tiêu biểu cho một thời đại lịch sử trước và sau công nguyên của vùng đất Phú Chánh, Bình Dương và khu vực Đông Nam Bộ. Đây là kiểu mộ táng mới lạ được phát hiện lần đầu tiên trong lịch sử khảo cổ học Việt Nam và thế giới, góp phần tạo nên những nhận thức mới về lối sống của cộng đồng cư dân từng sinh sống trong khu vực này cũng như ở Việt Nam và Đông Nam Á trong giai đoạn phát triển nhất định của lịch sử.
Bùi Chí Hoàng (cb), Nguyễn Khánh Trung Kiên, Đặng Ngọc Kính 2017, Khảo cổ học Nam Bộ thời Tiền sử, Nxb KHXH, Hà Nội
Mộ chum gỗ nắp trống đồng Phú Chánh, http://dsvh.gov.vn/mo-chum-go-nap-trong-dong-phu-chanh-3088
Mộ chum gỗ, nắp trống đồng Phú Chánh: Tiếng gọi từ ngàn xưa vọng lại, https://baophapluat.vn/nhip-song-hom-nay/mo-chum-go-nap-trong-dong-phu-chanh-tieng-goi-tu-ngan-xua-vong-lai-541154.html
Được đục từ đoạn gỗ theo thớ ngang của một gốc cây bằng gỗ có đường kính lớn hơn 100cm, có nhiều đường vân gỗ tròn đồng tâm. Chum có miệng tròn đều, vành miệng đục vát xiên, tạo một mặt phẳng hướng tâm. Mặt ngoài chum được gọt đẽo, dáng xiên và nở rộng dần ở phần tiếp xúc giữa thân và đáy. Ở góc của đáy có đục một lỗ thủng có kích thước 4cmx5cm. Theo các nhà nghiên cứu, người Phú Chánh cổ đã sử dụng các loại công cụ kim loại có lưỡi rộng và sắc để tạo hình chum.
Trống đồng
Mặt trống: Ở tâm có hình ngôi sao 10 cánh nhọn đầu, xen giữa các cánh sao trang trí hoa văn hình lông công cách đều, cùng với hoa văn hình chữ V ngược lồng nhau, trong một hình tròn giới hạn bởi hai đường chỉ chìm nổi. Tiếp đến là tám băng hoa văn trang trí: băng 1 những đường gãy góc giống hình chữ N lồng nhau và lặp lại tạo thành băng tròn, xen kẽ là những hình tam giác nổi; băng 2, 7 hoa văn vòng tròn có chấm ở giữa; băng 3, 6, 8 hoa văn đường kẻ song song dạng răng lược, băng 4 những đường kẻ song song cách đều nhau, gấp khúc thành những hình thoi lồng nhau và nối tiếp; băng 5 sáu con chim bay ngược chiều kim đồng hồ.
Tang trống: hoa văn bố cục theo khung, mỗi khung chia làm 2 tổ hợp.
Lưng trống trang trí 06 ô cách đều theo chiều dọc, nằm đối xứng qua tâm.
Trống có 4 quai kép, trên trang trí hoa văn dây tết, bề mặt cong hình mui thuyền.
Táng thức này thể hiện sự giao lưu văn hoá giữa các vùng miền, giữa các nền văn hóa cổ đại ở Việt Nam. Mộ chum gỗ có hình thức tương đồng với mộ chum gốm của văn hoá Sa Huỳnh và trống đồng thuộc loại hình trống Đông Sơn.
Mộ chum gỗ nắp trống đồng là hiện vật đặc biệt, quý hiếm và tiêu biểu cho một thời đại lịch sử trước và sau công nguyên của vùng đất Phú Chánh, Bình Dương và khu vực Đông Nam Bộ. Đây là kiểu mộ táng mới lạ được phát hiện lần đầu tiên trong lịch sử khảo cổ học Việt Nam và thế giới, góp phần tạo nên những nhận thức mới về lối sống của cộng đồng cư dân từng sinh sống trong khu vực này cũng như ở Việt Nam và Đông Nam Á trong giai đoạn phát triển nhất định của lịch sử.
Lâm Anh sưu tầm và biên soạn
Nguồn tài liệu tham khảoBùi Chí Hoàng (cb), Nguyễn Khánh Trung Kiên, Đặng Ngọc Kính 2017, Khảo cổ học Nam Bộ thời Tiền sử, Nxb KHXH, Hà Nội
Mộ chum gỗ nắp trống đồng Phú Chánh, http://dsvh.gov.vn/mo-chum-go-nap-trong-dong-phu-chanh-3088
Mộ chum gỗ, nắp trống đồng Phú Chánh: Tiếng gọi từ ngàn xưa vọng lại, https://baophapluat.vn/nhip-song-hom-nay/mo-chum-go-nap-trong-dong-phu-chanh-tieng-goi-tu-ngan-xua-vong-lai-541154.html
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn