Bộ chân đèn và lư hương gốm men
Tên gọi: Bộ chân đèn và lư hương gốm men
Tên khác: Chân đèn và bát hương
Quyết định công nhận bảo vật: Số 2599/QĐ-TTg ngày 30/12/2013
Hiện đang lưu trữ và trưng bày tại: Bảo tàng tỉnh Nam Định. Số đăng ký BTNĐ 93/SS:77; BTNĐ 1308/SS:478
Phát hiện:
Kích thước:
Hiện trạng:
Tên khác: Chân đèn và bát hương
Quyết định công nhận bảo vật: Số 2599/QĐ-TTg ngày 30/12/2013
Hiện đang lưu trữ và trưng bày tại: Bảo tàng tỉnh Nam Định. Số đăng ký BTNĐ 93/SS:77; BTNĐ 1308/SS:478
Phát hiện:
- Chân đèn: Phát hiện tại Đình Cự Trữ, xã Trực Phương, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định.
- Bát hương: Phát hiện tại Chùa Cổ Chất, xã Trực Phương, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định.
Kích thước:
- Chân đèn: Đkm: 17cm; Đkđ: 21,2; Cao 76cm.
- Lư hương: Đkm: 20cm; Đkđ: 20cm; Cao: 40,4cm
Hiện trạng:
- Chân đèn: Sứt mẻ một số chỗ ở phần cổ
- Bát hương: gãy một chân và sứt mẻ một số chi tiết nhỏ
Chân đèn và lư hương (ảnh tư liệu của Bảo tàng Nam Định)
Chân đèn
Chân đèn có dáng thon cao, gồm 2 phần cổ và thân ghép với nhau. Cổ đèn hình trụ tròn nhỏ cao, miệng loe, hai bên đắp 2 tai hình rồng có cánh để mộc chạy dọc cổ, đầu hướng xuống dưới. Phần trang trí nổi không men gồm các hoa văn rồng, phượng, hoa thị 4 cánh, lá đề, rồng trong cánh sen, chữ Hán “Phật” và hoa văn hình học; kết hợp vẽ lam đề tài rồng, phượng. Đèn có vai ngang, thân nở, eo thon, chân đế cao loe rộng, đắp nổi hình một con rồng không men, đầu hướng vào dòng chữ Hán khắc chìm theo chiều dọc với nội dung “Hưng Trị tam niên bát nhị thập nhật tạo” (興 治 三 年 八 二 十 日 造) (chế tạo ngày 20 tháng 8 năm Hưng Trị 3 (1590)). Phần thân đèn sát chân đế tạo một băng cánh sen vuông đầu, lòng để mộc trang trí nổi hoa văn. Ngoài ra còn nhiều loại hoa văn như lá đề, hoa cúc, hoa sen, mây và hoa văn hình học trang trí bằng kỹ thuật đắp nổi để mộc, đắp nổi phủ men nâu, kết hợp vẽ lam xanh dưới men trắng.
Lư hương
Lư hương gồm 2 phần gối lên nhau. Phần trên giống một bát hương độc lập có miệng bằng loe, cổ hình trụ, thân phình gắn 4 chân hình đầu thú uốn cong ra ngoài. Trang trí đắp nổi kết hợp vẽ lam các loại hoa văn hoa cúc, hoa chanh, hoa sen, lá đề, rồng trong ô, lân, ngựa có cánh, mặt hổ phù, mây và hoa văn hình học. Phần đế giống chiếc hồ lô trong đó thân trên dáng búp sen, thân dưới hình trụ tròn, cổ nhỏ ngắn, vai nở, đế loe tô son nâu. Ngoài phần trang trí nổi không men hình rồng trong ô, trên chân lư hương còn khắc chìm 27 dòng chữ Hán cho biết người chế tạo lư hương là Đỗ Xuân Vi, xã Bát Tràng chế tạo vào ngày 20 tháng 8 năm Hưng Trị 3 (1590) và tên các tín đồ cúng lư hương vào chùa Thanh Quang.
Đồ thờ tự tại các di tích có niên đại thời Mạc (thế kỷ XVI) ở Bảo tàng Nam Định tương đối phong phú về loại hình và số lượng. Tuy nhiên, bộ chân đèn và bát hương trên đây không chỉ là hiện vật gốc độc bản, mà còn hoàn chỉnh độc đáo về hình thức, hoa văn trang trí cầu kỳ tinh xảo thể hiện rõ phong cách kỹ mỹ thuật bổ ô đắp nổi để mộc kết hợp vẽ lam dưới men đặc trưng của thời Mạc (TK XVI). Một giá trị quan trọng nữa của bộ hiện vật này là tuy được tìm thấy ở 2 di tích khác nhau nhưng chúng đều được sản xuất cùng một thời gian, đó là ngày 20 tháng 8 năm Hưng Trị 3 (1590) thời Mạc Mậu Hợp. Có thể 2 đồ thờ này được dân xã Trực Phương đặt hàng và đều do một người thợ gốm làng Bát Tràng chế tạo.
Các dòng minh văn ghi trên những đồ thờ này vừa giúp nghiên cứu phong cách chữ viết vừa giúp nghiên cứu địa danh hành chính, tên di tích, họ và tên người đương thời sùng tín đạo Phật. Bên cạnh đó, nội dung minh văn còn khẳng định Bát Tràng là một trong những trung tâm sản xuất gốm nổi tiếng và bổ sung tư liệu nghiên cứu về các nghệ nhân làm gốm Bát Tràng nói riêng và nghệ nhân nghề thủ công truyền thống nói chung.
Hoa văn trang trí, đặc điểm hình dáng, nhất là niên đại tuyết đối ghi trên hiện vật không chỉ là cơ sở quan trọng để nhận biết phong cách tạo hình, nghệ thuật trang trí đặc trưng của thời Mạc thế kỷ XVI, mà còn là cơ sở để đối chiếu, so sánh, xác định niên đại cho các hiện vật cùng thời cũng như những hiện vật sản xuất trước và sau đó.
Chân đèn có dáng thon cao, gồm 2 phần cổ và thân ghép với nhau. Cổ đèn hình trụ tròn nhỏ cao, miệng loe, hai bên đắp 2 tai hình rồng có cánh để mộc chạy dọc cổ, đầu hướng xuống dưới. Phần trang trí nổi không men gồm các hoa văn rồng, phượng, hoa thị 4 cánh, lá đề, rồng trong cánh sen, chữ Hán “Phật” và hoa văn hình học; kết hợp vẽ lam đề tài rồng, phượng. Đèn có vai ngang, thân nở, eo thon, chân đế cao loe rộng, đắp nổi hình một con rồng không men, đầu hướng vào dòng chữ Hán khắc chìm theo chiều dọc với nội dung “Hưng Trị tam niên bát nhị thập nhật tạo” (興 治 三 年 八 二 十 日 造) (chế tạo ngày 20 tháng 8 năm Hưng Trị 3 (1590)). Phần thân đèn sát chân đế tạo một băng cánh sen vuông đầu, lòng để mộc trang trí nổi hoa văn. Ngoài ra còn nhiều loại hoa văn như lá đề, hoa cúc, hoa sen, mây và hoa văn hình học trang trí bằng kỹ thuật đắp nổi để mộc, đắp nổi phủ men nâu, kết hợp vẽ lam xanh dưới men trắng.
Lư hương
Lư hương gồm 2 phần gối lên nhau. Phần trên giống một bát hương độc lập có miệng bằng loe, cổ hình trụ, thân phình gắn 4 chân hình đầu thú uốn cong ra ngoài. Trang trí đắp nổi kết hợp vẽ lam các loại hoa văn hoa cúc, hoa chanh, hoa sen, lá đề, rồng trong ô, lân, ngựa có cánh, mặt hổ phù, mây và hoa văn hình học. Phần đế giống chiếc hồ lô trong đó thân trên dáng búp sen, thân dưới hình trụ tròn, cổ nhỏ ngắn, vai nở, đế loe tô son nâu. Ngoài phần trang trí nổi không men hình rồng trong ô, trên chân lư hương còn khắc chìm 27 dòng chữ Hán cho biết người chế tạo lư hương là Đỗ Xuân Vi, xã Bát Tràng chế tạo vào ngày 20 tháng 8 năm Hưng Trị 3 (1590) và tên các tín đồ cúng lư hương vào chùa Thanh Quang.
Đồ thờ tự tại các di tích có niên đại thời Mạc (thế kỷ XVI) ở Bảo tàng Nam Định tương đối phong phú về loại hình và số lượng. Tuy nhiên, bộ chân đèn và bát hương trên đây không chỉ là hiện vật gốc độc bản, mà còn hoàn chỉnh độc đáo về hình thức, hoa văn trang trí cầu kỳ tinh xảo thể hiện rõ phong cách kỹ mỹ thuật bổ ô đắp nổi để mộc kết hợp vẽ lam dưới men đặc trưng của thời Mạc (TK XVI). Một giá trị quan trọng nữa của bộ hiện vật này là tuy được tìm thấy ở 2 di tích khác nhau nhưng chúng đều được sản xuất cùng một thời gian, đó là ngày 20 tháng 8 năm Hưng Trị 3 (1590) thời Mạc Mậu Hợp. Có thể 2 đồ thờ này được dân xã Trực Phương đặt hàng và đều do một người thợ gốm làng Bát Tràng chế tạo.
Các dòng minh văn ghi trên những đồ thờ này vừa giúp nghiên cứu phong cách chữ viết vừa giúp nghiên cứu địa danh hành chính, tên di tích, họ và tên người đương thời sùng tín đạo Phật. Bên cạnh đó, nội dung minh văn còn khẳng định Bát Tràng là một trong những trung tâm sản xuất gốm nổi tiếng và bổ sung tư liệu nghiên cứu về các nghệ nhân làm gốm Bát Tràng nói riêng và nghệ nhân nghề thủ công truyền thống nói chung.
Hoa văn trang trí, đặc điểm hình dáng, nhất là niên đại tuyết đối ghi trên hiện vật không chỉ là cơ sở quan trọng để nhận biết phong cách tạo hình, nghệ thuật trang trí đặc trưng của thời Mạc thế kỷ XVI, mà còn là cơ sở để đối chiếu, so sánh, xác định niên đại cho các hiện vật cùng thời cũng như những hiện vật sản xuất trước và sau đó.
Lâm Anh sưu tầm và biên soạn
Nguồn:
Cục Di sản Văn hóa, Bộ chân đèn và lư hương, http://dsvh.gov.vn/bo-chan-den-va-lu-huong-3050
Bộ chân đèn và lư hương gốm men, Bảo vật Quốc gia, http://baotangtinhnamdinh.vn/tin-tuc-detail.aspx?id=66
Cục Di sản Văn hóa, Bộ chân đèn và lư hương, http://dsvh.gov.vn/bo-chan-den-va-lu-huong-3050
Bộ chân đèn và lư hương gốm men, Bảo vật Quốc gia, http://baotangtinhnamdinh.vn/tin-tuc-detail.aspx?id=66
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn